© 2021-2023 Heiko ter Schegget
Menu
Mijn blokfluitbouwgeschiedenis
Lang geleden, in 1975, nam ik als zeventienjarige en net aan het Utrechts Conservatorium begonnen student deel aan een tweedaagse blokkenbouw cursus onder leiding van blokfluitbouwer Klaus Scheele. Hiermee begon feitelijk mijn loopbaan als blokfluitbouwer. Klaus Scheele leerde mij niet alleen hoe je een blokfluit zuiver stemt, maar ook hoe je een nieuw blok snijdt voor een bestaand instrument. Tot mijn verrassing klonk mijn sopraanblokfluit met mijn eerste zelfgemaakte blok beter dan met het originele blok. Beginners geluk. Ik had veel plezier in het handwerk en ging vlijtig door met het snijden van blokken. Al snel vroegen medestudenten en andere blokfluitspelers mij blokken te maken voor hun blokfluiten. Met vallen en opstaan leerde ik hoe je een blokfluit intoneert. Vaak vroeg ik professionele bouwers om raad.
Na vijf jaar en zo’n 200 blokken kocht ik mijn eerste eenvoudige draaibank en ander gereedschap om een hele blokfluit te kunnen bouwen. In het voorjaar van 1981 bouwde ik mijn eerste altblokfluit naar een voorbeeld van Engelbert Terton en een tenor in d’ (voice flute) naar Johann Christoph Denner. Deze twee instrumenten bespeelde ik tijdens mijn solo-eindexamen blokfluit in Utrecht (1981).
In de afgelopen 40 jaar heb ik talloze historische blokfluiten uit de renaissance en barok in vele afmetingen en stemmingen nagebouwd en plusminus 150 antieke blokfluiten bespeeld. Juist die enorme variatie en het telkens weer opnieuw ‘in de huid van een ander instrument te kruipen’ is een uniek leerproces geweest.
De werkplaats
De werkplaats
Foto: Petra Nuria Nieuwburg
Bouwtekening van een Richters sopraan
Aan het draaien
Het ruimen van de boring
Foto: Petra Nuria Nieuwburg
Draaien
Foto: Petra Nuria Nieuwburg
Het venster snijden
Foto: Petra Nuria Nieuwburg
De kernspleet trekken
Foto: Petra Nuria Nieuwburg
De kernspleet controleren
Foto: Petra Nuria Nieuwburg
Buxushout
Foto: Petra Nuria Nieuwburg
Aan het werk
Hout halen
Foto: Petra Nuria Nieuwburg
Hout in de pickup
Foto: Petra Nuria Nieuwburg
Mijn uitgangspunt bij de bouw van een blokfluit
Om de ongeëvenaarde akoestische kwaliteiten van de originele blokfluiten uit de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw te benaderen, is het mijns inziens noodzakelijk het bouwproces van de oude meesters te herhalen. In hun bouwproces zaten handelingen die, misschien deels ‘toevallig en onbewust’, tot de eigenschappen van die oude instrumenten hebben geleid. Dit betekent dat ik alle handelingen tijdens de bouw van een blokfluit zonder ‘moderne’, later ontwikkelde gereedschappen verricht. Een elektrische zaagmachine, boorkolom of freesmachine en het in de twintigste eeuw ontwikkelde gereedschap om kernspleten te maken worden in mijn werkplaats niet aangetroffen. Alleen de verlichting, draaibank en stofzuiger zijn elektrisch. Naar een goed bewaarde 300 jaar oude draaibank ben ik nog op zoek!
Deze werkwijze brengt met zich mee dat geen elke blokfluit een kloon van een andere is. De zes door Peter Bressan (London, 1663 – 1731) gebouwde altblokfluiten die ik in de loop van de tijd heb mogen bespelen, klinken allemaal anders en hebben stuk voor stuk een onuitwisbare indruk op me gemaakt.
Om een ‘geslaagde kopie’ te kunnen bouwen moet ik het origineel in handen gehad hebben en er vooral op hebben gespeeld. Het is spijtig dat de curators van de musea dit de laatste jaren verbieden en de huidige generatie niet meer in contact laat komen met deze meesterwerken.
Ik ben in het fortuinlijke bezit van twee originele achttiende-eeuwse instrumenten, een sopraanblokfluit gebouwd door Hendrik Richters (Amsterdam, 1683-1727) en een altblokfluit door Willem Beukers (Amsterdam, 1666-1750). Zij zijn een voortdurende bron van inspiratie door hun prachtige, eigenzinnige klankkwaliteit en hun onwaarschijnlijk mooie draaiwerk en uiterlijk. Door hun aanwezigheid in mijn huis word ik er dagelijks aan herinnerd het vooral niet beter te weten dan de oude meesters.
Prijslijst barokblokfluiten
De blokfluiten zijn leverbaar in originele toonhoogte of in a=415Hz. Daarnaast kan gekozen worden tussen de originele of Dolmetsch greepwijze.
- Sopraan in d" €1750
a=415Hz, Sixth Flute naar Thomas Stanesby Jr. (Londen, 1692-1754), collectie Frans Brüggen.
- Sopraan in c" €1800
a=410Hz of 415Hz, naar Hendrik Richters (Amsterdam, 1683-1727), uit mijn eigen collectie.
- Sopraan in c" €1800
a=405Hz of 415Hz, naar Engelbert Terton (Amsterdam, 1676-1752), collectie Rijksmuseum (objectnummer BK-2016-98-19).
- Sopraan in bes' €1850
a=415Hz, Fourth Flute naar Peter Bressan (Londen, 1663-1732) uit de Bate-collection te Oxford.
- Alt in a' €1900
a=400Hz of 415Hz, Third Flute naar Robert Wijne (Nijmegen, 1698-1774), collectie Gemeentemuseum van Den Haag.
- Alt in g' €1950
a=415Hz, naar Johann Benedikt Gahn (Neurenberg, 1674-1711) en Johann Wilhelm Oberländer (Neurenberg, 1681-1763).
- Alt in f' €2000
a=415Hz, naar Willem Beukers Sr. (Amsterdam, 1666-1750), uit mijn eigen collectie.
- Alt in f' €2000
a=440Hz, naar Willem Beukers Sr. (Amsterdam, 1666-1750), uit mijn eigen collectie.
- Alt in f' €2000
a=415Hz, naar Jan Steenbergen (Amsterdam, 1676-1752), collectie Frans Brüggen.
- Alt in f' €2000
a=415Hz, naar Johann Heinrich Eichentopf (Leipzig, 1678-1769), collectie Hülsmann Museum Bielefeld.
- Alt in f' €2000
a=415Hz, naar Jakob Denner (Neurenberg, 1681-1735), collectie Musikmuseet Kopenhagen.
- Alt in f' €2050
a=403Hz, naar Johann Heitz (Berlijn, 1672-1737), collectie Frans Brüggen.
- Alt in f' €2000
a=408Hz of 415Hz, naar Thomas Stanesby Jr. (Londen), collectie Michel Piquet.
- Alt in f' €2050
a=392Hz, naar Charles Joseph Bizey (Parijs, ca. 1695-1758), collectie Library of Congres, Washington D.C.
- Alt in es' €2150
a=405Hz of 415Hz, naar Peter Bressan, collectie Grosvenor Museum Chester.
- Tenor in d' (Voice Flute) €2250
a=403Hz of 415Hz, naar Peter Bressan, collectie Frans Brüggen.
- Tenor in c' (Voice Flute in d') €2250
a=466Hz (in c') of a=415Hz (in d'/Voice Flute) naar Johann Christoph Denner (Neurenberg, 1655-1707), collectie Frans Brüggen.
- Tenor in c' €2400
a=415Hz, naar Johann Schell, collectie Nationaal Muziekinstrumentenmuseum Rome.
- Tenor in bes €2750
a=410Hz of 415Hz, naar Thomas Stanesby Jr., collectie Frans Brüggen.
Prijzen renaissanceblokfluiten gebouwd in samenwerking met Taavi-Mats Utt (Estland)
- Naar originelen uit Wenen en Brussel naar Bassano, a=463Hz
Altblokfluit in g' (SAM 135) € 1100
Tenoren in c' (SAM 150, Brussel 1025) € 1300
Basset in f (Brussel 4358) € 2250 - Naar originelen uit Wenen met het stempel HIE•S, a=463Hz
Altblokfluit in a' € 1250
Tenor in d' (SAM 144) € 1350
Basset in g (SAM 161) € 2250
Bas in c (SAM 168) € 3300
Grootbas in F € 4200
Contact
Telefoon: +31 6 27 59 8 007
Adres: Van der Leelaan 2, 3941RN Doorn
E-mail: info@heikoterschegget.nl